Dagboekaantekeningen van Luc Boumans gedurende de   Eclipsreis van Stichting Geowetenschappelijke Activiteiten   Turkije 2006

Woensdag 29 maart

 De dag van de eclips!

Extra vroeg op om er zeker van te zijn dat we voor de meute uit zullen zijn. We rekenen op veel drukte op de weg naar Side. Voorlopig valt het mee en na een korte stop bij de mooie waterval van Kursunlu, is het wel druk op de weg, maar komen we geen files tegen. Opvallend is dat de waterval hier in een dennenbos ligt. Buiten staan kamelen waarop je een rit kunt maken, maar wij hebben daar geen tijd voor, want we willen naar ons stekje.

Op 'onze plek' aangekomen zien we de eerste statieven met camera's en telescopen al staan. we zijn dus niet de enigen die dit een geschikte locatie vinden. Het blijkt een groep Duitsers te zijn die met stevige telescopen zijn uitgerust. Later komen er ook nog Turken bij. Toen zij onze bus zagen aankomen zullen ze wel gedacht hebben: daar komt de invasie!

Het lange wachten kan beginnen. In no-time heeft iedereen een plekje gevonden om zijn spullen op te stellen. We hebben voorlopig wel even tijd om de omgeving wat verder te verkennen. Het heeft op sommige plaatsen wel iets weg van een illegale stortplaats. Enkelen hebben het veldje om te zonnen gevonden. Astrid is al op zoek naar onbekende plantjes. Ze vindt later nog wilde orchideeën.

Intussen worden de bestellingen voor de Turkse pannenkoeken opgenomen. We kunnen kiezen uit een vulling met kaas, spinazie of aardappel. De vrouwen die we gisteren hadden aangetroffen en gevraagd hadden om wat eten voor ons te maken, zeiden dat ze bang waren geweest dat we misschien niet zouden komen opdagen. Ze hadden natuurlijk wel al het materiaal in huis gehaald. Ze woonden bovendien niet hier, dus konden we ook geen gelegenheid van een toilet maken. Dat werd dus het bush-toilet.

Alle opstellingen worden gecontroleerd en de eclipsbrilletjes uitgedeeld. Na meer dan een uur wachten knabbelt de maan het eerste stukje uit de zon. Het eigenlijke fenomeen is begonnen. Toch duurt het dan nog ruim een uur voor de totale zon verduisterd zal zijn.

Als de zon voor meer dan de helft is afgedekt, wordt het ook koeler. Er steekt ook wat wind op. Met de wind verschijnen ook de eerste windveren in de lucht. Die hadden we liever niet gezien. Het zou wel héél erg sneu zijn als deze op het hoogtepunt een deel van de pret zouden bederven. Gelukkig loopt het allemaal goed af.
Op het laken zijn de projecties van de afgedekte zon mooi te zien. Ook op het papier onder de struiken werken de openingen tussen de bladeren als een camera obscura.

Het licht neemt niet alleen af, de kleur verandert ook. Het is net of je door een licht getinte zonnebril kijkt. Het laken lijkt wel door TL lampen verlicht te worden. De verhouding tussen het licht van de blauwe hemel en het licht van de zon, verandert merkbaar. De schaduwen worden door het kleinere zonsoppervlak, scherper. De haan bij de boer gaat kraaien. De Iman roept op tot het gebed. Iedereen wordt stiller. Op het laken meent Robert strepen van de 'vliegende schaduwen' te zien, maar het kan ook veroorzaakt worden door de wind die met het laken speelt.

 Nu gaat het plotseling snel. Het wordt steeds donkerder. We menen de maanschaduw in de verte te zien aankomen. Daar zijn de laatste lichtstraaltjes die door de dalen van enkel kraters van de maan het laatste zonlicht nog doorlaten: Baily's beads.

 En dan is het zover: ineens is het vrijwel helemaal donker, de rode chromosfeer is kort zichtbaar, enkele protuberansen (zonnevlammen) zijn goed te zien. Bijna plotseling vertoont zich de corona. Hier zijn we voor gekomen bij deze Eclipsreis! Het is prachtig. De filters kunnen van de camera's, verrekijkers en telescopen gehaald worden. Sommigen proberen een oplopende reeks van opnamen te maken met verschillende sluitertijden en diafragma's. Anderen gebruiken hun mobieltje om de corona en de omgeving op film vast te leggen.

De oranje kleurige horizon ziet er sprookjesachtig uit. De straatlantaarns in het dorp branden. In de verte wordt vuurwerk afgestoken.
Plotseling, en veel sneller als je denkt, zijn de drie minuten en vijfenveertig seconden voorbij. In een mum van tijd is de illusie verbroken. Dan schijnt de zon weer. Eerst nog wat voorzichtig, maar al snel neemt hij in sterkte toe en voel je de warmte al weer.
De meesten pakken hun spullen weer in. De fanatiekelingen willen de serie van de verduistering nog af maken. Het is weer tijd voor een rondje pannenkoeken.

 Met een eenvoudige filmcamera heb ik nog geprobeerd om de 'vliegende schaduwen' op FILM (2 Mb) vast te leggen, maar pas na thuiskomst heb ik begrepen dat die vlak voor Baily's Beads te zien zijn. Op het moment dat geroepen werd dat de maanschaduw eraan kwam, heb ik de camera met statief en al opgepakt en in de richting van de zee gehouden. Op de hobbelige helling was de camerapositie bepaald niet ideaal meer. Tijdens de verduistering heb ik vooral eerst met het blote oog en een verrekijker gekeken. De daarop volgende beelden van de film geven een beeld van het omringende licht en vooral van de opgewonden sfeer gedurende de beleving van de zonsverduistering.

Een uur later dan bedoeld, vertrekken we richting Konya, aan de rand van Cappadocië. Het wordt een lange en vermoeiende rit. We nemen een paar zeer korte fotostops. Yusuf vertelt alles over de achtergrond en het ontstaan van deze streek waar we doorheen gaan trekken.

Onderweg bij een benzinestation houden we een plaspauze. Op deze plek laat Olaf een geologische bijzonderheid zien. In het Taurusgebergte, op een hoogte van 1800 meter komt een deel van het oude magmagesteente aan de oppervlakte. Het is afgebroken van de aardmantel bij de tektonische beweging van het eronder duikende gesteente, de subductiezone, en naar boven gedrukt. Op de glijlaag heeft zich Serpentijn gevormd dat als glijmiddel heeft gefungeerd. Ik neem er een stukje van mee.

Ruim een uur later zien we de miljoenenstad Konya in de brede vallei voor ons liggen. De stad bestrijkt een enorm groot gebied.
Direct naar het hotel dat recht tegenover het Mevlanaklooster gelegen is. Eten, een rondje rondom het verlichte klooster gemaakt om de benen te strekken en naar bed. Morgen vroeg weer op.