Johannis (Jan) Bus
Geboren 16 februari 1831 te Gastel
Zoon van Jacobus Bus en Elisabeth Tak
Overleden 8 oktober 1909 te Haarlemmermeer (78)
Gehuwd in Oud en Nieuw Gastel op 24 augustus 1863 met:
Adriana Maria Hack
Geboren 11 januari 1839 te Oud Gastel
Dochter van Petrus Hack en Elisabeth van Kamthout
Overleden 19 november 1906 te Haarlemmermeer (67)
Jan Bus 
Adriana Hack
Met Johannis Bus en Adriana Hack is alles in de Haarlemmermeer van en voor de families Bus begonnen. Zij zijn de grondleggers van de Familie Bus in de Haarlemmermeer.
Johannis Bus is geboren in Oud-Gastel (Noord-Brabant) waar hij in 1863 trouwde met Adriana Maria Hack* (1839-1906). Beiden komen uit eeuwenoude boerengeslachten.
* In verschillende geboorte-akten van haar kinderen wordt haar familienaam geschreven als Ack.
Een jaar later, in 1864, vestigen ze zich in Hoofddorp in De Haarlemmermeer.
In de verschillende geboorte- en overlijdensakten worden de volgende adressen genoemd.
- Als eerste wordt genoemd het adres huis nummer 1370. Hun eerste twee kinderen zijn daar geboren, Elisabeth in 1864 en Petrus in 1866.
- Als Elizabeth op vijf jarige leeftijd in 1870 overlijdt wonen ze op JJ 83, het adres waar hun derde en vierde kind ter wereld zijn gekomen, Jacobus in 1869 en Cornelis in 1871.
- De volgende zes kinderen worden geboren op het adres JJ 86, Goverdus in 1872, Elisabeth in 1874 (hetzelfde jaar overleden), Anna Margaretha in 1876, Maria in 1878, Johannes in 1879 (in 1880 overleden) en een levenloos zoontje in 1880.
- Hun elfde kind, Adrianus, wordt in 1884 op het adres JJ 104 geboren. Dat is ook het adres waar Johannis en zijn vrouw overlijden. Adriana Hack in 1906 en Johannis zelf in 1909.
Bij de invoering van het bevolkingsregister in 1850, was er behoefte aan het noteren van de plek waar iemand woonde. Aanvankelijk werd begonnen met het nummeren van wijken, te beginnen met A tot Z en als dat nodig was vervolgens verder met AA tot ZZ. Elk huis kreeg binnen die wijk een volgnummer, maar als er een huis bijgebouwd werd, schreef men een kleine letter a, b, c etc. achter het huisnummer. Na verloop van tijd werd dit te onoverzichtelijk en ging men vernummeren. Dat is de meest waarschijnlijke verklaring voor de verschillende huisnummers die van de woning van Johannis Bus en zijn gezin in de loop van enkele jaren in de geboorte-akten van hun kinderen genoemd worden. In steden verhuisde men veel vaker van het ene huis naar een ander huis als het gezin uitbreiding had of als de woning verderop in de straat of buurt beter of betaalbaarder was. Maar bij een boerenbedrijf, waarbij de woning aan een stuk grond verbonden is, was dat veel minder gebruikelijk.
Rond 1900 ging men over tot het geven van straatnamen met huisnummers zoals we dat nu kennen.
Welk adres in 1864-1866 bedoeld wordt met huis nummer 1370 is (nog) niet duidelijk, maar de locaties met de wijknummers - JJ in dit geval - is op onderstaande kaart goed te zien. Mogelijk is het nummer 1370 een aanduiding van het kadaster. Aangenomen mag worden dat het steeds om dezelfde locatie gegaan is.
De voorvaderen Bus zijn afkomstig uit het westen van Noord-Brabant met Oud-Gastel als kerndorp. Grote gezinnen en kleine, versnipperde landerijen met vaak grond van matige kwaliteit. Rondom 1850 deed kunstmest zijn intrede, maar voor die tijd moesten boeren het doen met wat de natuur hen gaf. Het gevolg was dat er veel armoede was. Het grootste deel van de bevolking leefde toen op het platteland en was afhankelijk van het boerenbedrijf, als boer of als dagloner.
Toen het Haarlemmermeer was drooggelegd ontstonden voor ondernemende lieden nieuwe kansen. Johannis Bus was een van hen.
Kavels JJ 28, 29 en 30
Bennebroekerweg 471 Hoofddorp
Jan Bus wordt in 1861 uitgeschreven naar de Haarlemmermeer tezamen met zijn zuster Anna Cornelia (huwt in 1866 Cornelis Stevens). In 1863 gaat Jan terug naar Oud Gastel om te trouwen met Adriana Hack.
Jan wordt boer op een boerderij van 60 ha (sectie JJ28/29/30) gekocht in 1855 voor f 25.100 door Jan Mastboom*. Vanaf 01-03-1856 werd deze boerderij verpacht aan Petrus van den Bemden, afkomstig uit Oude Tonge (gem. Goeree-Overflakkee). Deze kon het echter financieel niet redden en verhuisde naar Hillegom. De inventaris en het vee werden in opdracht van Jan Mastboom verkocht.
|
*** |
Daar Jan Mastboom gebrouilleerd was met zijn zwager Hendrik Bus kwamen waarschijnlijk de zonen van Jacobus Bus (de vader van o.a. Johannis Bus) het meest in aanmerking om pachter te worden op het nieuwe land. (Zie voor deze familierelaties de pagina over Mastboom).
Wanneer de boerderij gebouwd is, is niet duidelijk. Gebruikelijk was dat de onderdelen hiervoor, zoals deuren en kozijnen, uit de plaats van herkomst kwamen. Deze delen werden per schip vervoerd. Men kon immers tot in de Ringvaart per boot komen. Alleen voor het laatste gedeelte werd dan paard en wagen gebruikt (Bron: JAB).
 |
Boerderij 'De Landman' (zie eigen pagina) |
In 1897 tekent Johannis Bus het koopcontract voor hofstede Rijkstee (EE 4 en 5) in naam van Cornelis Johannes Verheijen, de echtgenoot van Maria Mastboom.
Overopa Jan moet een bijzondere relatie hebben gehad met de familie Mastboom dat hij een boerderij voor ze kocht. Hij was een neef. Ik heb geen bewijs maar denk dat hij geen pachter was maar zetboer. Hij was volgens mij een soort bedrijfsleider die een gering salaris kreeg aangevuld met een winstuitkering als er een goed jaar was. Maar ik heb hier geen bewijs voor.
Ook bijzonder vond ik het kamertje voor de landheer op de boerderij "De Landman". Dit is pas omstreeks 1958, toen wij groter werden, bij de kamer getrokken. Daarvoor stonden er wat bijzondere meubelen en op de schoorsteen een oud klokje en kandelaars en een heel grote vergulde spiegel. Wanneer de landheer daar geslapen heeft is ons niet bekend (Bron: CB).
| Bij navraag bij het Nederlands Openluchtmuseum kregen we de volgende reactie: | ||
|
'Het kwam voor dat een pachter verplicht was logies aan te bieden aan zijn landheer. In zo'n geval ging het puur om accommodatie. Het kan ook zijn dat het hier om een pronkkamer ging én de landheer waarschijnlijk de meest voorname persoon was die langs kon komen: dus 'de kamer voor wanneer de landheer langs zou komen'. In sommige gebieden kon het zijn dat de eigenaar van de grond (of een vertegenwoordiger) langs kon komen om te kijken of alles nog naar zijn wens was. In de steden gebeurde dit ook aan het begin van de twintigste eeuw; in sommige arbeidersgemeenschappen kwam het voor dat een vertegenwoordiger van de vakbond zomaar binnen kon stappen'. |
||
|
Ary van der Marel Jzn schreef in "Haarlemmermeer in vroeger dagen" 1890 -1905 (verschenen in 1957) op pagina 9: Er woonde nog zo'n kindervriend in onze omgeving, namelijk de oude landbouwer Jan Bus (1831-1909) van de Bennebroekerweg. Hij was een gelovig katholiek en maakte ontelbare tochten in zijn kapwagen ( = jacht- of tentwagen) naar de kerk in Hoofddorp. Bij slecht weer mochten wij kinderen altijd met hem meerijden. Deze stoere voortrekker in het Haarlemmermeerse polderland was een door en door oprecht en eerlijk man. Ik hoor hem nog aan mijn vader vertellen over zijn landeigenaar, die te kennen gegeven had, dat hij de huur van het land wilde opslaan, nadat dit door Bus Sr in goede conditie was gebracht. Woedend had hij zijn landheer toen toegevoegd: "Wat, degij wilt profiteren van mijn sjouwen!" Ik meen dat de landeigenaar toen maar van zijn kwade voornemens heeft afgezien. |
||
Jan Bus (staand met hak) met buurman Galtjo Geertzema omstreeks 1905.
Buurman Galtjo Geertzema had de kavels JJ 13, 14 en 15; zijn neef Wim Geertzema de kavels JJ 10 en 11. Vandaar dat ze ook kavel JJ 12 hadden gekocht in 1908, maar Johannes Bus was hen voor. JJ 12 was voor Govert Bus bestemd.
De gegevens op de grafsteen van de geboorte van Joannis wijken af van de officiële akte. Op de grafsteen staat dat Joannes in Stampersgat geboren is op 12 februari 1831.
Het graf van Joannes Bus en Adriana Maria Hack in Hoofddorp.
De foto van het graf is in 2002 door Diny Koeckhoven naar Map Boumans gestuurd.
De foto lijkt kort na het bijzetten van dochter Maria in 1917, gemaakt te zijn.
Bidprentje
 |
 |