Zeeland

Wij gingen met de trein een dagje op en neer naar Zeeland om naar het huis van Dijkstra te kijken en om te informeren naar werkmogelijkheden. Bij het Arbeidsbureau in Vlissingen zei mevrouw Sohier dat de bioscopen in Vlissingen en Middelburg beide voorzien waren van personeel, maar dat er verder overal werk in overvloed was, zeker nu er in Vlissingen-Oost een groot industriegebied werd aangelegd. Genoeg werk voor technische mensen, zei ze.
We hebben de grote stap gemaakt en zijn verhuisd.

Zeeland, here we come!
Ander werk, nieuwe kansen.

Kerncentrale Borssele in aanbouw, 1970 (Beeldbank Zeeland)

Scheepsreparatiewerf Scheldepoort, 1970 (Beeldbank Zeeland)

Fosfaatfabriek Hoechst, 1970 (Beeldbank Zeeland)

Aluminiumsmelter Pechiney en olieraffinaderij Total op achtergrond in 1975 (Beeldbank Zeeland)

Maar dat viel tegen. De ene keer had ik niet de goede opleiding gehad, de andere keer was ik te hoog geschoold. Met los en eenvoudig werk kon ik het hoofd boven water gehouden. Zelfs invallen in de bioscopen werd niet of nauwelijks gevraagd. Eén of twee keer heb ik een voorstelling gedraaid in het Mondragon theater in Zierikzee. De concertzaal was onderdeel van het Mondragon hotel aldaar, dat vernoemd was naar een Spaanse krijgsheer uit de Tachtigjarige oorlog. Ik herinner me een kleine, knusse filmzaal waar enkele tientallen mensen konden zitten, maar op een foto die later gemaakt is blijkt de zaal toch een stuk ruimer te zijn geweest. Helaas stond er alleen een 16mm projector (Eiki?) en er werden in deze Concertzaal incidenteel films vertoond. Daar zag ik voor mezelf geen toekomst in weggelegd.

Concertzaal Mondragon Zierikzee in 1989 na een grondige verbouwing (Beeldbank Zeeland)

 perchloorethyleen

Vanwege een sportongeluk van een van de vaste medewerkers kon ik, zolang als de revalidatie zou gaan duren, bij de afdeling chemisch reinigen van Wasserij Edelweiss terecht. Daar werden het gevechtstenue en buitenjas van het legermagazijn in Rucphen gereinigd. Zo kwam ik het leger weer onverwacht op mijn pad tegen.
Elke week kwam een grote vrachtwagen met duizenden tenues en buitenjassen op een grote hoop gestort. In twee grote wasmachines (3 x 3 meter hoog en breed, en 2 meter diep) die speciaal gemaakt waren om de kleding met Per te reinigen. Per is de verkorte naam van Perchloorethyleen, een vloeistof die veel gebruikt wordt in chemische wasserijen. De Per in de wasmachine wordt met stoom verhit en aan het eind van de wasbeurt weer in een tank in de wasmachine opgevangen. Daarna wordt de damp uit het wasgoed gecondenseerd zodat er weinig Per verloren gaat. Buiten lagen enkele grote vaten waaruit de Per met de hand werd overgepompt in een emmer om de machine regelmatig bij te kunnen vullen. Als de was uit de machine gehaald wordt, blijft er altijd wat damp van de Per hangen, een niet onprettige lucht, maar dat bleek toch minder onschuldig¹ dan de geur deed vermoeden. Op den duur kreeg ik last van duizeligheid en geheugenverlies. Dus heb ik, ondanks de inkomsten en het ontzeggen van een werkloosheidsuitkering, toch gedag gezegd tegen Edelweiss.

Maar, na twee jaar sappelen stopte een lichtgroene² Mercedes voor de deur. Twee mannen kwamen aan de deur, Niek Groot en Dick van der Heide. Zij en hun compagnon Dick Wiebring hadden hun geld verdiend met cafés in Noord-Holland en het overtollige geld geïnvesteerd in een bioscoopgebouw dat te koop werd aangeboden, Victoria theater in Hoorn. Een belegging in stenen, maar er moesten nog wel wat films gedraaid worden die gecontracteerd stonden voordat het gebouw een andere bestemming kon krijgen. Al snel zagen ze dat hier een boterham in zat en ze zijn verder gaan kijken wat er nog meer te koop werd aangeboden. En zo kwamen ze in Zeeland.

1 Wikipedia zegt: Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek heeft tetrachloorethyleen geclassificeerd als een carcinogeen in groep 2A, wat betekent dat het waarschijnlijk kankerverwekkend is voor de mens. De stof wordt als licht carcinogeen beschouwd en in verband gebracht met de ziekte van Parkinson. Recente onderzoeken tonen aan dat de kans op de ziekte vijf tot negen maal hoger kan zijn bij regelmatige blootstelling. Tetrachloorethyleen lost vetten uit de huid op, die kunnen leiden tot huidirritatie. Bij onderzoek op muizen en ratten is aangetoond dat tetrachloorethyleen levertumoren veroorzaken bij muizen en niertumoren bij mannelijke ratten.
Elders staat geschreven: Op korte termijn kan blootstelling aan perchloorethyleen leiden tot irritatie van de luchtwegen en de ogen, tot duizeligheid, misselijkheid, slaperigheid en geheugenverlies. Op de duur zijn de gevolgen dan weer ernstig en onomkeerbaar.

2 In die tijd waren de meeste Mercedes auto's zwart of wit.